۲۲. بحران عملکرد در نوجوانی

خصوصیات عملکردی نوجوان که گاها به بحران کشیده می‌شود.

بسم الله الرحمن الرحیم

اولین خصوصیات عملکری نوجوان، انرژی زیاد است. نوجوان رفتارهای هیجانی بسیاری دارد در این دوران حرف زدن، راه رفتن، رفتارهای او همه هیجانی می‌شود. نوجوان بلند حرف می‌زند. حرف زدنی، شبیه داد زدن، گاها والدین می‌گویند چرا داد می‌زنی؟ نوجوان پاسخ می‌دهد که من داد نمی‌زنم.
او راست می‌گوید، چون نوجوان انرژی زیادی دارد، حتی حرف زدن او هم با صدای بلند است به خاطر انرژی زیادی که دارد به جای اینکه چیزی را بدهد، پَرت می‌کند. وقتی وسیله را می‌خواهد سر جایش بگذارد دوست دارد از دور پَرت کند، آفت رفتار والدین در این دوران، برخورد ها و سرکوب کردن ها است.

نباید از نوجوان بخواهیم که لباس خودش را آرام روی رخت‌آویز بگذارد، بلکه وقتی نوجوان دارد لباسش را پَرت می‌کند چه خوب است پدرش تشویق هم بکند. مثلا پدر بگوید بینداز ببینم با چند پرتاب می‌توانی لباس خودت را روی چوب لباسی بگذاری. این نوع دعوت های والدین، دعوت به بی نظمی و بی ادبی نیست، بلکه بر اساس شاکله نوجوان، پدر و مادر دارند با او رفتار می‌کنند و نوجوان کیف می‌کند که لباس آویزان کردنش با هیجان و انرژی و نشاط باشد و والدین او نه تنها او را سرکوب نمی‌کنند، بلکه با او همراهی هم می‌کنند. لذا نوجوان عاشق این نوع پدر و مادر می‌شود.

نوجوان وقتی وارد منزل می‌شود عادت ندارد کفش هایش را جفت کند، بلکه کفش هایش را پرت می‌کند. وقتی می‌خواهد درب را ببندد، درب را آرام نمی بندد بلکه می کوبد. اینها هم رفتارهای بی ادبانه نوجوان تلقی نمی‌شود، بلکه بر اساس دوران نوجوانی که یک دوران پر انرژی و پر نشاط است، او دارد مقتضی این دوران رفتار می‌کند.

مثلا نوجوان اگر از کنار برادر و خواهرش عبور کند، حتما دوست دارد آنها را اذیت کند. میل به رفتارهای هیجانی و خطرناک دارد، پَرِش از ارتفاع را دوست دارد، صعود و سقوط را دوست دارد، لذا چه خوب است که والدین کمکِ او باشند تا با برنامه هایی
انرژیِ زیاد او را تخلیه کنند. اگر این انرژی ها انباشته بشود تبدیل به شهوت و میل جنسی می‌شود و به صورت انحرافی خودش را نشان می‌دهد.

خصوصیت عملکردی بعدی نوجوان، رفیق پرستی است. نوجوان همه چیزش دوستان و رفقایش هستند. نوجوان در این دوران همه چیز خانواده را به دوستانش می‌گوید ولی از دوستانش چیزی به خانواده نمی‌گوید. بین خانواده و دوست همیشه ترجیحش با دوستان است، پای رفاقت حاضر است هرکاری بکند، با رفیق درس می‌خواند، بازی می‌کند، تفریح می‌رود حتی دانشگاه و سربازی را با آنها دوست دارد. و رفقایش بهتری الگوها و بهترین افراد اثرگذار روی او هستند.

پس چه خوب است والدین قبل از این دوران دوستانی را برای او انتخاب کنند که خودش آنها را دوست داشته باشد، افراد ارزشی ای
باشند، خانواده های خوبی داشته باشند، و یک جمع ارزشی را خانواده ها برای بچه ها مهیا کنند قبل از اینکه نوجوان خودش در کوچه و خیابان و مدرسه دوست انتخاب کند.

سومین خصوصیت عملکردی نوجوان، به دنبال تیم شدن و رفتارهای تیمی داشتن است. نوجوان دوست دارد فقط در جمع رفقا باشد، وقتی اینها دور هم هستند موضوع خاصی مهم نیست، همین باهم بودن مهم است. حتی اگر ساعتها در پارک یا جایی دور هم جمع بشوند برایشان لذت بخش است.

در خیابان اگر یکی از اینها یک رفتار بی معنایی انجام بدهد، همه با او همراهی می‌کنند و بلند با او می‌خندند و کیف می‌کنند و لذت می‌برند. یکی از بهترین رفتارهایی که والدین می‌توانند داشته باشند، این است که خودشان یک جمع ارزشی تشکیل بدهند با یک هدف مشترک و یک مربی متخصص بالاسر اینها باشد که به اینها هدف بدهد و به اینها بتواند مسیر بدهد.

خصوصیت عملکردی دیگر نوجوان، عدم تمرکز و فراموشی است. نوجوان به دلیل انرژی بالا و جَوَلان ذهنی که پیدا می‌کند و فشارهای روانی و جنسی که بر روی او به وجود می‌آید نمی‌تواند تمرکز بالایی داشته باشد. لذا گاهی وقت ها یک صفحه درس می‌خواند و دو ساعت به پنجره خیره می‌شود. با دیدن یک چیزی مدت ها به یک مسئله دیگری منحرف می‌شود. لذا در کلاس درس بیش از بیست دقیقه نمی‌تواند تمرکز داشته باشد و دوست دارد هرچه زودتر کلاس تمام بشود و زنگ بخورد و از کلاس فرار کند.

چون یکجا نشینی و عدم جُنب و جوش و تمرکز بر روی یک مسئله مثل این می‌ماند که دست و پای او را بسته باشند و در یک سلول انداخته باشند لذا از خصوصیات دوران نوجوانی، عدم تمرکز و فراموشی است. والدین از این ناراحت نباشند که چرا هرچه به او می‌گویند سریع فراموش می‌کند. چرا روی کارهایش و درسش تمرکز ندارد. این از خصوصیات دوران نوجوانی است و به مرور اینها به ثبات می‌رسد.

خصوصیت بعدیِ عملکردی در این دوران، بی نظمی است. نوجوان به دلیل انرژی بالا و عدم تمرکز‌، نمی‌تواند نظم به معنایی که والدین در نظر دارند را رعایت کند و اصلا نوجوان نباید رعایت کند.

نوجوانی که روی وسایلش حساس است و همه چیز مرتب سرجایِ خودش است، این نوجوان اصلا بیمار است و در آینده دچار وسواس فکری و وسواس در چیدمان می‌شود. والدین نباید از نوجوان توقع داشته باشند که تمام وسایلش را مرتب کند، همه لباس هایش را بعد از اینکه عوض کرد به چوب لباسی بگذارد و هیچ وسیله ای روی زمین نباشد.

خب ممکن است سوال کنند آیا نوجوان باید بی نظم باشد؟ پس چه زمانی نظم را یاد بگیرد؟ در جواب عرض می‌کنیم، اولا نظم یعنی چی؟ یعنی هرچیزی سر جای خودش باشد، خب پس نوجوان دارد در این دوران طبق دوران خودش رفتار می‌کند،

پس همه چیز سر جای خودش است، اما راهکاری که برای نظم در نوجوانی پیشنهاد می‌کنیم، اینکه اگر می‌خواهیم نوجوان‌مان اتاق مرتبی داشته باشد، و نظم را یاد بگیرد، رعایت نظم و ترتیب را همراه با انرژی بالا به او یاد بدهیم.

مثلا پدر یا مادر بگوید بیا اتاق را باهم جمع کنیم، آن وسیله‌ات را پرت کن، این را بینداز، آن را سریع جمع کن، همین نظم را هم با انرژی بالا به نوجوان القا کنیم. اگر هر رفتار مثبتی و هر ارزشی همراه با انرژی و نشاط به نوجوان آموزش داده بشود، نوجوان سریع آن را می‌پذیرد لذا او می‌تواند نظم را هم با انرژی و نشاط و هیجانی انجام بدهد.